Wetsvoorstel Differentiatie Pabo

Het is belangrijk dat kinderen tijdens hun basisschoolperiode voldoende leerkrachten tegenkomen die als rolmodel kunnen dienen. Op dit moment is er in Nederland, zowel onder leerkrachten als onder studenten op de pabo, weinig diversiteit. Slechts 16% van de leerkrachten is man, en slechts 8% heeft een migratieachtergrond. Dit gebrek aan diversiteit wordt steeds meer een uitdaging, al speelt dit probleem ook in andere landen (Alliantie Divers voor de klas; Beslisnota Differentiatie Pabo’s; OESO Rapport 2024).

Eerder deelden we al onze visie op het wetsvoorstel Differentiatie Pabo. Op 25 april 2025 reageerden de staatssecretaris en de minister op schriftelijke vragen van de Tweede Kamer over dit onderzoek. Als bijlage voegden zij onder andere onderzoek toe naar de wensen van studiekiezers, uitgevoerd door Qompas. In de beleidsreactie wordt dit onderzoek aangehaald. De uitkomsten geven geen onderbouwing voor het invoeren van smalle bevoegdheden binnen de pabo. Integendeel: uit het onderzoek blijkt dat alle doelgroepen – van havisten tot vwo’ers en van jongens tot zij-instromers – de huidige brede pabo met een brede lesbevoegdheid zien als de meest wenselijke situatie.

Het onderzoek bevestigt daarmee het standpunt van de pabo’s dat er andere en effectievere manieren zijn om een meer diverse studentenpopulatie aan te trekken. Het opzetten van nieuwe, gespecialiseerde opleidingen die leiden tot een smalle bevoegdheid vraagt bovendien aanzienlijke financiële en organisatorische investeringen. Op basis van de onderzoeksresultaten lijkt het onwaarschijnlijk dat deze investeringen zullen leiden tot meer en andersoortige studenten.

Bij LOBO blijven we ons inzetten voor het aantrekken van een diverse groep studenten binnen de bestaande, brede pabo-opleiding. Wij vinden het belangrijk dat schoolteams een afspiegeling zijn van onze diverse samenleving. Dit betekent ook dat we gericht werken aan het verhogen van het aandeel mannelijke studenten. Samen met initiatieven als Meer divers voor de klas, ons werkveld en het ministerie van OCW werken we toe naar een streefcijfer van 30% mannen in de pabo. Op onze kanalen delen we regelmatig wat we al doen om dat doel te bereiken.

Het Qompas-onderzoek biedt waardevolle inzichten in de afwegingen die studiekiezers maken. Belangrijke redenen om niet voor de pabo te kiezen zijn onder andere het salaris, de hoge werkdruk en het gevoel dat het beroep niet goed bij hen past. Specifiek voor vwo’ers en jongens blijkt het gebrek aan doorgroeimogelijkheden een belemmerende factor te zijn.

Dit bevestigt opnieuw het belang van heldere, eerlijke en toegankelijke informatievoorziening over het beroep van leraar. Denk aan het start- en doorgroeisalaris, de vele mogelijkheden voor professionalisering én de impact die je als leraar kunt maken. In het najaar wordt daarom de OCW-campagne Werken met de toekomst gelanceerd voor scholieren. OCW werkt daarin samen met onderwijsorganisaties aan een versterking van het imago van het beroep van leraar. Ook LOBO draagt als kennispartner en vertegenwoordiger van de pabo’s aan deze campagne bij.

Het LOBO is geen voorstander van nieuwe, smalle opleidingen, maar heeft wel een heel aantal initiatieven genomen om het percentage mannen op de pabo te verhogen. Ook wij zien immers dat onze opleidingen en het basisonderwijs nog veel te weinig divers zijn. Het vignettenonderzoek van Qompas geeft geen aanleiding om het bovenstaande standpunt te heroverwegen. Er is maar weinig belangstelling voor een smalle bevoegdheid.

In dit artikel leest u welke initiatieven op diverse plekken in het land al zijn gestart.

Als we op de pabo’s een diversere groep studenten willen aantrekken, dan vraagt dat om goede communicatie over de opleidingen richting studiekiezers. Er is veel inzicht in de redenen waarom studenten wel of niet voor de pabo kiezen, en die verschillen vaak tussen mannen en vrouwen.

Het Qompas-onderzoek uit 2025 laat zien dat voor veel studiekiezers, vooral voor jongens en vwo’ers, factoren als salaris en loopbaanmogelijkheden factoren zijn waardoor zij niet voor een lerarenopleiding kiezen. Ook uit onderzoek van ROA (2017) 'Status en imago van de leraar in de 21 ste eeuw' blijkt dat mannen gevoeliger zijn voor de status van het beroep en de doorgroeimogelijkheden. Op dit moment is het imago dat je in het basisonderwijs minder doorgroeimogelijkheden hebt en de status van het beroep is sterk gedaald. Dat kleeft ook aan de pabo, waardoor vooral mannen vaker kiezen voor een andere opleiding. Interessant is dat veel mannen op latere leeftijd alsnog voor het basisonderwijs kiezen, omdat hun interesse in het werken met kinderen blijft bestaan.

Samen met de PO-raad, Aob, CNV, AVS en VH roept LOBO de commissie Onderwijs in de Tweede Kamer op om de plannen voor het wetsvoorstel te heroverwegen en de bredere gevolgen voor de kwaliteit van het onderwijs en organiseerbaarheid van het onderwijs mee te nemen in de besluitvorming. Lees de brief hier 

Op 2 april 2024 heeft de Kamer de motie van De Kort c.s. aangenomen om vaart te maken met het wetsvoorstel differentiatie pabo in jonge en oude kind. Dit ondanks de bezwaren die eind 2020 door onder andere werkgevers, opleidingen en beroepsgroep zijn geuit bij de internetconsultatie van het wetsvoorstel

Lees verder